27e Jaarconferentie
Al 27 jaar volgt Studiecentrum Kerckebosch de aanpak van problematische schulden voor u op de voet. De sprekers lichten de thematiek en ontwikkelingen toe vanuit het gezamenlijke belang om problematische schulden terug te dringen.
Basisdienstverlening schuldhulpverlening
Met de introductie van de Basisdienstverlening schuldhulpverlening zien we voor het eerst een landelijke coördinatie naar meer homogeniteit en meer methodische aanpak om verschillen tussen gemeenten in de toegankelijkheid en effectiviteit van schuldhulpverlening terug te dringen. Invoering van de basisdienstverlening moet ervoor zorgen dat het aantal mensen dat met hulp van de gemeente duurzaam schulden oplost, verdubbelt. Het Rijk stelt vanaf dit jaar structureel € 40 miljoen extra beschikbaar om onder andere de basisdienstverlening te kunnen implementeren. Dit nodigt uit tot mooie plannen. Tegelijkertijd breken gemeenteraden en beleidsmedewerkers zich al het hoofd wat het ravijnjaar 2026 en de daarop volgende jaren gaan betekenen voor de aanpak van schulden.
De Rijksoverheid denkt ook na
Niet alleen in gemeenten wordt er nagedacht over de schuldenaanpak. In juni werden de aanbevelingen van het interdepartementaal beleidsonderzoek schulden opgeleverd. Een belangrijke constatering van het IBO-rapport ‘Naar een werkende schuldenketen’ (juli 2024) is dat schuldenproblematiek veel geld kost. Onderzoek van Panteia en Hogeschool Utrecht laat zien dat de maatschappelijke kosten zeker 8 miljard per jaar bedragen. Door een reeks beleidsopties te presenteren wordt ook op Rijksniveau nagedacht over de vraag wat er nodig is om het taaie vraagstuk van de aanhoudende schuldenproblematiek te temmen. Het eindrapport laat wel zien dat het antwoord niet eenvoudig is en dat het inspanningen vraagt van alle betrokken partijen; schuldeisers, hulpverlening, rechterlijke macht en ook van burgers zelf.
Secundaire route
Voor een wicked problem zoals schulden is er niet één oplossing. Naast alle aandacht voor de verbetering en versnelling van de schuldenaanpak is de toegang een derde punt van aandacht. Een veel te grote groep is niet in beeld door onbekendheid, schaamte, wantrouwen jegens de overheid of om andere redenen. Er leidt niet een weg naar Rome. Zo zijn er ook meerdere wegen nodig om schulden aan te pakken. Recent onderzoek (Purpose) laat bijvoorbeeld zien dat het zinvol kan zijn dat Wsnp-bewindvoerders via 'het arrangement' en 'de pilot Wsnp' een volwaardige secundaire route aanbieden naast de reguliere weg van schuldhulpverlening. Van de mensen die binnen de pilot zijn geholpen had meer dan de helft niet eerder contact gezocht met de gemeente en de overige 44% wel aangeklopt bij het gemeenteloket, maar niet de passende hulp gevonden. De uitkomsten passen in de aanbeveling van de WRR om burgers vooral grip en regie te geven op de eigen problemen.
Halvering schuldenproblematiek nog niet in zicht: wat is nodig?
De bestuurlijke afspraken rondom basisdienstverlening schuldhulpverlening zijn onderdeel van de ambitie van het kabinet om in 2030 het aantal mensen met schulden gehalveerd te hebben. Uit de meest recente voortgangsrapportage ‘Aanpak geldzorgen, armoede en schulden’ (april 2024) van het Ministerie van SZW, blijkt dat de laatste jaren armoede in Nederland flink is gedaald. Daartegenover staat een stijging van het aantal huishoudens met problematische schulden tot 726.000, ondanks alle investeringen in kwaliteit en effectiviteit. De Hogeschool van Amsterdam deed onderzoek naar de oorzaken door te kijken naar de ontwikkeling van schuldenproblematiek sinds de jaren ’90 (Financiële dienstverlening; toen, nu en straks). Welke lessen kunnen we hieruit trekken voor de toekomst?
www.aanpakvanschulden.nl
